PHCMI Report 2019
- مقدمه
برگزاری کنفرانس بین المللی آلما آتا در سال 1977 میالدی یکی از وقایع تاریخی نظام های سلامت کشورهای دنیا به حساب میآید. منشور صادر شده در این کنفرانس و معرفی راهبرد مراقب های اولیه بهداشتی (PHC)برای عرضه خدمات بهداشتی درمانی منجر به شروع تحول اساسی در نظام های سالمت کشور ها شد و در طی سالهای بعد از آن، کشور ها تالش نمودند که با تغییر نظام ارایه خدمت خود با محوریت PHC به پیشرفت های قابل توجهی در خصوص عرضه بهینه خدمات سالمت و در نتیجه ارتقای سلامت جامعه برسند. در شرایط فعلی نظام های سالمت کشورها با چالشهای متعددی از جمله موارد زیر روبرو هستند :
1) استفاده از تکنولوژی و تجهیزات جدید در امر پزشکی و در نتیجه افزایش هزینه خدمات پرداختی از جیب مردم
2) تغییر سیمای سالمت ،جمعیت و اپیدمیولوژیک کشور ها و افزایش بار بیماری های غیر واگیر و مزمن
3) رشد صنعتی شدن و شهر نشینی و تغییر شیوه زندگی مردم
4) حضور روبه رشد بخش خصوص بخصوص در عرصه خدمات درمانی و بستری
بر همین اساس در سالهای اخیر بازنگری نظام ارایه خدمت سالمت کشور ها مبتنی بر PHC نوین مجددا مورد توجه قرار گرفته است. در همین راستا، بر اساس کنفرانس برگزار شده در بزرگداشت چهلمین سالگرد اعالمیه الما آتا، دفتر منطقه ای سازمان بهداشت جهانی (EMRO (پروژه PHCMI را که حاصل تجارب و مستندات بدست آمده بین المللی در این زمینه می باشد را به عنوان یک طرح منطقه ای برای اجرا به کشور های عضو معرفی نمود.
اهداف طرح: هدف از اجرای این طرح عبارت است از:
1 .برقراری زبان مشترک و تهیه چارچوبی استاندارد که بر اساس آن مفاهیم مربوط به بهبود مراقبت های اولیه بهداشت (PHC (شناخته شود.
2 .شناسایی و جمع بندی داده های مورد نیاز برای ارزیابی ابعاد مهم PHC در کشورمان.
3 .تهیه ابزاری که به وسیله آن سیاستگذاران، بخش های مختلف توسعه دهنده و حمایت کننده های برنامه های سالمت از مقوله PHC درک بهتری داشته باشند و آنرا برای ارتقای PHC مورد استفاده قرار دهند. همچنین بر اساس این ابزار کشورهای منطقه نیاز های خود را با شرایط حاضر منطبق سازند. این ابزار شامل تهیه سیمای شاخص های حیاتی و گزارش سیمای مراقبت های اولیه بهداشتی برای هر کشور خواهد بود.
4 .شناسایی چالشها و پیشرفت های عملکردی در خصوص توسعه مراقبت های اولیه بهداشتی کشور.
5 .تدوین برنامه ها و راهبرد های توسعه مراقبت های اولیه بهداشتی به عنوان بخشی از فرایند های سیاست های جاری، برنامه ریزی، مدیریت، نظارت و چارچوب ارایه خدمات.
بنابراین، در راستای اعلامیه صادر شده در کنفرانس آستانه، هدف کلی طرح PHCMI عبارت است تهیه مجموعه ای از ابزارهایی که به وسیله آنها کشور های منطقه بتواند این ابزار ها را در برنامه های جاری ارزیابی مراقبت های اولیه بهداشتی خود ادغام نمایند،و از آنها برای شناسایی کمبود ها و چالشهای نظام ارایه خدمات استفاده نمایند. همچنین نتیجه ی استفاده از این ابزار ها می تواند
به عنوان راهنمایی برای ارتقای راهبرد های نظام مراقبت های اولیه بهداشتی به کار گرفته شود.
شناسایی و درگیر نمودن ذی نفعان PHCMI
از آنجایی که نظام مراقبت های اولیه بهداشتی کشور دارای ابعاد مختلفی می باشد، مسلما سازمان ها و نهاد های متعددی درگیر آن هستند و برای توسعه این نظام، درگیر نمودن و تعریف نقش هر یک از این ذی نفعان در پیشرفت نظام مراقبت های اولیه بهداشتی اهمیت دارد. برای درگیر نمودند ذی نفعان اقدامات زیر الزم است انجام شود:
الف) تحلیل ساختار ذی نفعان برای شناسایی تصمیم گیران و سیاستگذاران نظام سالمت
ب) شناسایی افراد مطلع در هر یک از سازمان های ذی ربط
ج)درگیر نمودن همه ذی نفعان در همه فرایند های مربوطه از جمله در برنامه ریزی و نشست ها به منظور توجیه و جلب
مشارکت حداکثری آنها در طرح
د) مطلع نمودن به موقع ذی نفعان در خصوص پیشبرد اجرای طرح
ه)ایجاد کمیته راهبری متشکل از کلیه ذینفعان ذیربط تاثیر گذار که جلب سهم احتمالی آنها برای موفقیت این طرح موثر است.
ساختار اجرایی طرح :
با توجه به حجم کار و نیاز به جمع آوری اطالعات از منابع مختلف کشور، برای اجری طرح PHCMI در کشورمان کمیته راهبردی طرح تشکیل خواهد شد. این کمیته با صدور ابالغ از سوی معاون محترم بهداشت وزارت متبوع رسمیت خواهد گرفت و الزم است جلسات هماهنگی در قالب تشکیل کمیته ی راهبردی با مسوولیت رییس مرکز مدیریت شبکه تشکیل شود و بر حسب موضوع از مطلعین و یا نمایندگان سازمان ها و ذی نفعان طرح برای مشارکت در اجرای آن دعوت به عمل آید.
شرح وظایف کمیته راهبردی طرح به شرح زیر است:
1 .برنامهریزی عملیاتی و زمانبندی فعالیتها برای اجرای طرح
2 .شناسایی و جلب مشارکت ذینفعان در اجرای طرح
3 .بررسی فهرست شاخصهای اعالمی و تعیین فرایندهای جمعآوری و جمعبندی اطالعات و دادههای مورد نیاز شاخصهای طرح
4 .ظرفیت سازی در راستای اجرای برنامه در سطح ستاد ملی و دانشگاه
5 .طراحی نظام جمعآوری اطالعات برای شاخصهایی که دادههای مورد نیاز آنها در دسترس نمیباشد.
6 .تهیه و تدوین فرایند استاندارد برای ارزیابی صحت اطالعات و شاخصهای طرح با همکاری سازمان بهداشت جهانی
7 .تدوین و انتشار گزارش مورد نیاز در سطح کشوری و بین الملل
8 .برنامهریزی برای اقدامات مداخلهای با همکاری ذینفعان برای ارتقای مراقبتهای اولیه بهداشتی درمانی (PHC) مبتنی بر نتایج ارزیابی
ا توجه به فهرست وظایف فوق الزم است کمیته مذکور در مرکز مدیر شبکه تشکیل شود و بر اساس برنامه ریزی عملیاتی نسبت به اجرای طرح با همکاری همه ذی نفعان اقدام نماید.
گام اول برنامه ریزی:
فرایند برنامه ریزی عملیاتی طرح دارای گام های متعدد زیر می باشد که الزم است اجرا شوند:
ارزیابی عوامل موثر بر اجرای طرح در کشور :
در اولین اقدام برای اجرای طرح PHCMI الزم است تا خروجی ها و اهداف پروژه و عوامل موثر بر آن مورد بررسی دقیق کارشناسی قرار گیرد. همانگونه که در ابتدا مستند آورده شده است خروجی های مورد نظر در این طرح عبارتند از:
- تحلیل وضع موجود PHC کشور بر اساس داده های جمع آوری شده برای محاسبه شاخص های
- PHCMI اعتبار سنجی داده ها و شاخص های محاسبه شده PHC در طرح
- تهیه و تدوین سیمای PHC کشور و شاخص های عالیم حیاتی
- استفاده از یافته های مهم طرح برای مرحله ارتقای PH